شاتکریت چیست ؟ اجرای کامل شاتکریت + مزایا و معایب

دستگاه شاتکریت (Shotcrete ) چیست؟

شاتکریت ( Shotcrete ) به ملات یا بتنی گفته می شود که مخلوطی از ماسه، سیمان و شن است. به طوری کلی شاتکریت یعنی پخش یا پاشیدن مستقیم بتن یا ملات توسط هوای فشرده داخل دستگاه بر روی سطح (دیوار یا کف) مد نظر می باشد.

چون در این دستگاه فشار و سرعت بالا است، ملات به صورت دینامیکی فشرده شده و سبب ایجاد لایه ای متراکم بر روی سطوح می شود. 

اجزاء و قطعات دستگاه شاتکریت

دستگاه بتن پاش یا شاتکریت از قطعات مختلف و گوناگونی تشکیل شده که به شرح زیر هستند:
قیف
ویبراتور
درپوش
روتور
صفحه جلو
کوپلینگ
بست
لوله تخلیه
چرخ عقب
گیربکس
شاسی
دینام
چرخ جلو
بدنه
موتور
هدایت کننده
کنترل الکتریکی
سیستم هوا شاتکریت

پیشنهاد شده: دستگاه سیمان کاری

معرفی انواع دستگاه شاتکریت

دو نوع اصلی دستگاه شاتکریت شامل دستگاه شاتکریت خشک پاش (DMS ) و شاتکریت تر پاش WMS)) که در ادامه به معرفی هر کدام می پردازیم، اما این دستگاه در انواع دیگر دستگاه ملات پاش، ماردونی، پیستونی و دستگاه گچ پاش نیز ساخته می شوند.

 1.دستگاه شاتکریت خشک پاش: این دستگاه در مدل های مختلفی ساخته شده اند که نحوه کار آن ها یکسان است و تفاوت آن ها در دانه بندی مصالح مصرفی و حجم خروجی می باشد.

از مزایای شاتکریت خشک می توان به حمل و نقل آسان برای مسافت های طولانی ماننده پروژه های معدن و قیمت پایین تر نسبت به روش شاتکریت ترپاش اشاره کرد.

نحوه کار این دستگاه به این شکل است که مصالح ساختمان شامل سیمان و ماسه به صورت خشک از طریق قیف ورودی به دستگاه ریخته می ریزند.

سپس توسط هوای فشرده درون مخزن دستگاه به طرف شلنگ خروجی هدایت می شوند.

در قسمت نازل دستگاه و در طی مسیر حرکت، به مواد خشک آب اضافه می گردد و سپس توسط نازل به صورت پاششی روی سطح پخش می شوند.

دستگاه شاتکریت خشک از قطعات زیر ساخته شده است شاتکر

یت
شیلنگ مواد 1.5 یا 2.5 اینچ

بست 4 اینچ

کوپلینگ 2.5 اینچ

سرنازل 1.5 یا 2.5 اینچ

نازل فلزی

شیر آب نازل

گریس پمپ

شیلنگ هوا

شیلنگ آب ¾

مخزن آب

پمپ آب 1 اینچ

اتصالات شیلنگ هوا

کمپرسور هوا ساز

از این دستگاه برای شاتکریت مصالح سنگی دانه درشت استفاده نمی شود

در نتیجه بتن ساخته شده دارای مقاومت مکانیکی پایینی است. بنابراین از دستگاه شاتکریت خشک پاش برای پروژه های تعمیرات و ساخت روکش با ضخامت کمتر از 10 سانتیمتر به کار می رود.

عواملی مانند مهارت اپراتور، سرعت نازل، کنترل آب و تکنیک پاشیدن در کیفیت شاتکریت خشک نقش مهمی دارند.
2.دستگاه شاتکریت تر پاش: این نوع دستگاه در ظرفیت های متنوعی ساخته شده اند و دو مدل اصلی و مهم آن دستگاه ترپاش پیستونی و دستگاه ترپاش ماردونی می باشد.

طرز عملکرد دستگاه شاتکریت تر پاش به این صورت است که موادی مثل سیمان و ماسه در قسمت میکسر دستگاه با یکدیگر مخلوط شده و به مخزن منتقل می شوند.

در مرحله بعد دستگاه شاتکریت با کمک سیستم ماردونی یا پیستونی آن ها را به درون شیلنگ خروجی می برد. در نهایت و زمانی که مواد ترکیب شده به سر نازل می رسند توسط هشار هوا فشرده شده و توسط نازل کار روی سطح مورد نظر پاشیده می شوند.

دستگاه شاتکریت ترپاش در پروژه های دارای مقاومت فشاری بتن بالا و به منظور روکش کردن پایه های پل کاربرد دارد. این نوع دستگاه برای شاتکریت کردن سقف های بتنی تا ضخامت 20 سانتیمتر و دیوارههای بتنی تا ضخامت 50 سانتیمتر استفاده می شود.

دستگاه شاتکریت تر پاش شامل قطعات و تجهیزات مختلفی به شرح زیر می باشد.

شیلنگ مواد 1.5 یا 2.5 اینچ

بست 4 اینچ

کوپلینگ 2.5 اینچ

سر نازل 1.5 یا 2.5 اینچ

نازل فلزی

پمپ روغن کاری

شیلنگ هوا

اتصالات شیلنگ هوا

کمپرسور هوا ساز

مزایای دستگاه شاتکریت تر

ایجاد چسبندگی مطلوب بین بتن و میلگرد

مناسب آب بندی سطح

کاهش نفوذ پذیری در بتن

مشخصات فنی دستگاه شاتکریت

برای شاتکریت بتن یا بتن پاش نام های دیگری مانند پنو کریت، جت کریت، بلاست گریت و گان گریت به کار می رود. همان طور که گفته شد نوعی بتن که از ترکیب ماسه، سیمان و خورده سنگ با دانه بندی مناسب تولید می شود

و با فشار هوا و سرعت زیاد به شکل دینامیکی فشرده شده و از طریق شیلنگ پلاستیکی به نازل ( فردی که عملیات شاتکریت را انجام می دهد) می رسد تا لایه ای بار بر ایجاد کند، شاتکریت می گویند.

شاتکریت
ویژگی های مهم بتن شاتکریت چیست؟

بتنی که قرار است در دستگاه های مختلف شاتکریت ساخته شود باید دارای مشخصات زیر باشد.

طرح اختلات در دستگاه یا نسبت آب به سیمان باید در مخلوط شاتکریت خشک بین 0.3 تا 0.5 و در
مخلوط شاتکریت تر بین 0.4 تا 0.55 باشد.

در بتن شاتکریت باید حداکثر اندازه سنگدانه 20 میلی متر باشد.

افزایش تراکم و وزن مخصوص بتن شاتکریت باید بین 2230 تا 2290 کیلوگرم بر متر مربع تعیین شود.

برای کاهش پرت کار و هدر رفتن مواد ملات باید دوده سلیس به مصالح ساختمانی اضافه کرد.
دستگاه شاتکریت چه کاربردی دارد؟

برای استفاده از شاتکریت روش های مختلفی به کار می رود که به عواملی مثل وسعت کار، دسترسی به مواد و وسایل، میزان بازگشت مواد (پرت کار)، مقاومت فشاری بتن، مواد افزودنی، هزینه ها بستگی دارد.

از کاربردهای مهم دستگاه شاتکریت اجرای عملیات بتنی می توان به ساخت مخزن های بتنی، احداث سازه های بتنی و دیوارهای حائل ، تعمیر، بهینه سازی و مرمت سازه های بتنی، تثبیت شیب ها، تثبیت پوشش های محافظتی، لاینینگ تونل ها، ایجاد پوشش ضد آتش و انجام کارهای هنری و تزئینی اشاره کرد.

همچنین این دستگاه در مکان هایی مانند دیواره های تونل، ایستگاه های حمل و نقل و معادن کاربرد رایج دارد.

مزایا و معایب استفاده از دستگاه شاتکریت

از مهم ترین و کاربردی ترین ماشین آلات ساختمانی، دستگاه شاتکریت است که در مقایسه با بتن معمولی روش پیاده سازی راحت تری داشته و کاربرد مفیدی برای سطوح پیچیده مثل سطوح دوار و قوسی دارد.

از مزیت های مهم دستگاه شاتکریت قابلیت پوشاندن تمام حفره ها و صاف و صیقلی کردن سطوح ناهموار است. در کنار این حُسن شاتکریت به صورت پاشش ملات را روی سطح پخش می کند که سبب ایجاد گرد و غبار می گردد.

همچنین این ملات هیدارته نشده و به سطح نمی چسبد پس مقدار زیادی از آن به در می رود.

به طور کلی مزایای استفاده از روش شاتکریت به شرح زیر است: شاتک

ریت
ساخت اشکال نامنظم و پیچیده هندسی

کاهش هدر رفت مصالح تا 5 درصد

عدم استفاده از قالب برای اجرای بتن

سرعت بالا

مقاومت فشاری بیشتر نسبت به بتن معمولی

استفاده از الیاف فولادی و کاهش استفاده از نصب توری در اجرای بتن

نکته مهم در مورد استفاده از دستگاه های شاتکریت

سیستم انتقال مصالح در دستگاه شاتکریت خشک توسط هوای فشرده کار می کند.

شاتکریت
انتقال مصالح در دستگاه شاتکریت ترپاش به وسیله پمپ ماردونی یا پیستونی صورت می گیرد.

در شاتکریت ترپاش برای اسپری کردن مواد از باد استفاده می شود که در عملیات پمپاژ کاربردی ندارد.

تمام تجهیزات مورد استفاده برای مخلوط کردن ملات و اجرای شاتکریت باید قابل حمل توسط پیمانکار باشند.

دستگاه شاتکریت مورد استفاده باید بتواند سنگدانه های درشت با حداکثر اندازه مشخص شده را به کار گیرد.

همه تجهیزات و متعلقات شاتکریت شامل میکسر، لوله های خرطومی، نازل ها، فشار سنج های هوا و آب و واشر ها باید پس از اتمام کار تمیز شوند و به تایید ناظر پیمانکار برسند.

انجام عملیات زمین شناسی به منظور مشخص شدن اصلاحات احتمالی قبل از شروع شاتکریت

اندازه مناسب قطر شیلنگ شاتکریت معمولا بین 1.5 تا 2.5 اینچ می باشد.

شروع عملیات شاتکریت از پایین ترین نقطه تا بالاترین نقطه است.

برای انجام شاتکریت باید عملیات از فاصله 1 تا 2 متر از سطح مورد نظر آغاز شود.

فشار هوای کمپرسور دستگاه شاتکریت باید بین 800 تا 1200 فوت مکعب در دقیقه تنظیم گردد.

برای جلوگیری از تغییر در دانسیته و کیفیت مصالح باید همیشه نازل به صورت عمود بر سطح قرار گیرد.

جمع بندی بحث دستگاه شاتکریت

در این مقاله در مورد انواع دستگاه شاتکریت یا بتن پاش صحبت کردیم و گفتیم در شاتکریت ترپاش ملات توسط شیلنگ و با کمک فشار هوای کمپرسور به دستگاه ملات پاش منتقل شده و عملیات بوسیله اپراتور و کنترل نازل انجام می شود.

همچنین در روش شاتکریت خشک مواد خشک با مقدرا کمی آب در داخل میکسر دستگاه مخلوط می شوند سپس توسط با فشار هوا وارد شیلنگ شده و در سر نازل به آن ها آب اضافه می گردد. در نهایت زیر نظر اپراتور ملات آماده روی سطح پاشیده می شود.

در مورد مزایا و معایب روش شاتکریت و کاربردهای آن نیز مطالبی بیان کردیم و گفتیم که استفاده از این ماشین آلات در کارهای ساختمانی تا حد زیادی باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می شود. شاتکریت